اهمیت حق الناس:

در حدیثی از امام باقر علیه السلام آمده است که :

« اولین قطره خون شهید کفاره ی گناهان اوست مگر بدهی ها ( حقوق مردم ) که کفاره ی آن

 ادای آن است »

حر عاملی، وسائل الشیعه، نشر دار الاحیا التراث العربی بیروت 1412 ق، ج13، ص85، حدیث 5

توضیح اینکه گناهان ما برخی حق الله و برخی حق الناس هستند و خداوند باری تعالی فقط حق

الله را می آمرزد و بخشیده شدن حق الناس متوقف و وابسته به بخشش کسی است که به حق

او تجاوز شده.

در فتاوی مراجع در باب نماز آمده اگر شخص در حال نماز باشد و طلبکار طلبش را 

درخواست کند باید نماز را رها کرده و حق طلبکار را بپردازد.

این موضوع چنان اهمیت دارد که بزرگترین آیه قرآن به آن اختصاص داده شده است.

بقره / آیه 282

تعریف :

در حدیثی می خوانیم:

« پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم به خانه کعبه نگاه کرد ،آن را مورد تعظیم قرار داد و

 عظمت آن را بیان کرد و سپس ادامه داد : احترام و حق یک مؤمن از تو بالاتر است.

زیرا از تو یک چیز محترم است (خود کعبه و محدوده حرم) ولی از مؤمن سه چیز محترم است:

مال، جان، و آبرویش

« لأنّ حرّم منک واحدة و من المؤمن ثلاثة، ماله و دمه و أن یظنّ به ظنّ السوء »

بحار الأنوار، ج67، ص71

با توجه به این حدیث در می یابیم که هر مؤمنی سه حق دارد و تجاوز و ظلم به هرکدام، حق

 الناس شمرده میشود.

از این حدیث به اهمیت حق الناس نیز میتوانی پی ببریم.

چرا که کعبه با این عظمت و ارزش حرمتش از حرمت مؤمن پایینتر شمرده شد.

ممکن است یکی از علتهایش این باشد  که بی حرمتی به خانه خدا حق الله است و حق الله با 

استغفار و توبه توسط خدا بخشوده میشود. بخلاف حق الناس که همانگونه که گفته شد صاحب 

حق باید آن را ببخشد.

بنابراین حق الناس را میتوان اینگونه تعریف کرد:

« تجاوز به مال، جان و آبروی یک مؤمن »

موارد حق الناس:

1- تجاوز به مال:

اگر انسان بدون اجازه در اموال شخصی دیگران تصرف و دخالتی انجام دهد مصداق 

حق الناس است. دقت داشته باشید که تجاوز به مال فقط شامل برداشتن و استفاده از اموال 

دیگران نیست. بلکه هرگونه تصرفی را دراموال دیگران شامل میشود.

یعنی همین که بدون اجازه وارد زمینی که مالک آن شخص دیگری است شویم یا مثلا در

 خیابان به ماشین پارک شده ای که صاحبش را نشناسیم  تکیه کنیم یا روی دیوار خانه دیگران

 چیزی بنویسیم بدون اجازه شان حق الناس است.

پیرمردی که در دستگاه بنی امیه در عصر حجاج بن یوسف ثقفی مسئولیت داشت و اموالی نیز

 اندوخته بود از امام باقر علیه السلام سؤال کرد : «هل لی من التوبة؟ »

آیا میتوانم (از اینکه اموال دیگران را بزور تصرف کرده ام ) توبه کنم؟

امام مکثی کرد و فرمود : « لا، حتی تؤدّی إلی کلّ ذی حقّ حقّه »

خیر، تا زمانی که هر حق و مالی را به صاحبش بر نگردانی بخشیده نمی شوی.

یعنی در تجاوز به اموال دیگران فقط در صورت برگرداندن عین یا مثل همان مال به صاحبش

 این حق از گردن ما ساقط شده و بخشیده می شویم.

2- تجاوز و لطمه به جان :

امام علی علیه السلام میفرماید :

خداوند تبارک و تعالی فرمود : « لا یجوزنی ظلم ظالم و لو کفّ بکفّ و لو مسحة بکفّ...»

به عزت و جلالم سوگند، از ظلم هیچ ظالمی نخواهم گذشت، اگر چه به اندازه دست به دست

 زدنی، یا فشاردادن دستی از روی ستم باشد.

بحار الأنوار،ج6، ص29

با توجه به ین حدیث بدیهی است که چرا برخی از مراجع تقلید استفاده از طبل را در دسته های عزاداری امام حسین حرام کرده اند.

اکنون که در ایام سوگواری سیدالشهدا قرار داریم باید به این مسئله مهم توجه داشته باشیم که

 ممکن است با استفاده از این آلات ناخواسته در عزای بر امام حسین علیه السلام که از

 بزرگترین عبادات است مرتکب حق الناس و گناه شویم.

3- ضرر به آبرو:

امام صادق علیه السلام میفرماید:

« من کسر مؤمنا فعلیه جبره »

هرکس حیثیت مؤمنی را بشکند پس جبرانش بر او واجب است.

اصول کافی، ج2، ص45

ضرر به آبرو ممکن است از طریق تهمت، غیبت، دروغ، فحش و ناسزا و... صورت گیرد.